مقایسه تلفات رانندگی در ایران و ترکیه
تحلیل تصادفات نوروزی: چه عواملی به افزایش تلفات جانی دامن می‌زنند؟
در تعطیلات نوروزی امسال تلفات جانی تصادفات به 880 کشته و 20190 مجروح و مصدوم رسید که البته در قیاس با سال گذشته روند کاهشی داشت، اما همچنان نسبت به آمار تصادفات کشورهایی مانند ترکیه با 74 کشته و 10199 مجروح طی تعطیلات عید فطر، اختلاف بالایی را نشان می دهد.
بنا بر اظهارات رئیس پلیس راهور فراجا ۴۴ درصد از این تصادفات به علت عدم توجه به جلو، ۱۵ درصد به دلیل ناتوانی در کنترل وسیله نقلیه و ۱۴ درصد به‌خاطر تغییر مسیر ناگهانی رخ داده‌اند. ضعف بدنه خودروها و مشکلات مربوط به امکانات جاده‌ای نیز از دیگر دلایل تصادفات برشمرده شده است. بررسی دلایل این تصادفات می‌تواند به درک بیشتر موضوع کمک کند. آمارها حکایت از آن دارد که تلفات جاده‌ای در کشور ما بیش از پنج برابر کشور همسایه –ترکیه- است که تقریباً همزمان با تعطیلات نوروزی، حدود 10 روز تعطیلات عید فطرا پشت سر گذاشت. در حالی که در کشور ترکیه اغلب، سرعت بالا به عنوان عامل اصلی تصادفات شناخته می‌شود، در کشور ما عواملی چند دست به دست هم داده‌اند تا این آمار فاجعه بار را رقم بزنند:
فقدان فرهنگ حمل و نقل عمومی:
در کشور ما به دلایلی مانند ارزان بودن سوخت، نشان دادن منزلت و جایگاه اجتماعی توسط خودرو شخصی، و فرسوده بودن ناوگان حمل و نقل عمومی، بخش عظیمی از مردم ترجیح می‌دهند با وسیله نقلیه شخصی سفر کنند که به عاملی برای دامن زدن به تصادفات تبدیل می‌شود.
ضعف زیرساخت‌ها و قوانین:
چندی پیش رئیس پلیس راهور تهران اعلام نمود که در خوشبینانه‌ترین حالت تنها اندکی بیش از 50 درصد تجهیزات ثبت هوشمند تخلفات ترافیکی شهر تهران فعال هستند و حتی برخی منابع از خرابی 80 درصد دوربین‌ها خبر دادند. بر این اساس و چنانچه وضعیت جاده‌ها نیز به همین منوال باشد، بنابراین علاوه بر وضعیت آسفالت‌ها و استاندارد جاده‌ها که عاملی برای بروز حوادث جاده‌ای است، اعمال قانون در خصوص تخلفات نیز به اندازه کافی صورت نمی‌گیرد و این موضوع به افراد خاطی اجازه می‌دهد تا بدون توجه به پیامدهای رانندگی ناامن، در جاده‌ها به جولان دادن بپردازند؛ بخصوص که اعطای گواهینامه رانندگی به افراد نیز در قیاس با بسیاری از کشورها بسیار آسانتر انجام می‌پذیرد و همین موضوع سبب می‌شود تا افراد با کمترین تجربه اقدام به رانندگی کنند که خود ریسک تصادفات را بالا می‌برد.
عدم توجه به قوانین راهنمایی و رانندگی:
عدم توجه به قوانین راهنمایی و رانندگی یکی از عوامل کلیدی در افزایش آمار تصادفات است. رفتارهایی مانند سرعت غیرمجاز، عدم رعایت حق تقدم، و انحراف به چپ غیرمجاز، به طور مستقیم خطر تصادف را افزایش می‌دهند. وقتی رانندگان قوانین را نادیده می‌گیرند، نظم ترافیکی مختل شده و احتمال وقوع حوادث ناگوار به شدت بالا می‌رود، زیرا سایر کاربران جاده نمی‌توانند رفتار آن‌ها را پیش‌بینی کنند.
عوامل انسانی در تصادفات جاده‌ای شامل طیف گسترده‌ای از رفتارها و شرایط راننده است. خستگی و خواب‌آلودگی، حواس‌پرتی (مانند استفاده از تلفن همراه)، مصرف الکل یا مواد مخدر، و استرس و فشارهای روانی از جمله عوامل مهم هستند. این عوامل می‌توانند منجر به کاهش تمرکز، کندی واکنش، و تصمیم‌گیری نادرست شوند که در نهایت خطر تصادف را به شدت افزایش می‌دهند. همچنین، کمبود تجربه و مهارت‌های رانندگی نیز می‌تواند نقش مهمی در بروز حوادث ایفا کند.
راهکارها و پیشنهادات:
با توجه به عوامل متعددی که در بروز تصادفات جاده‌ای در ایران نقش دارند، اتخاذ رویکردی جامع و چندوجهی ضروری است. برای کاهش چشمگیر تلفات جاده‌ای، می‌توان اقدامات زیر را در دستور کار قرار داد:
توسعه و بهبود حمل و نقل عمومی:
سرمایه‌گذاری جدی در نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی، افزایش دسترسی به آن در سراسر کشور، و ارائه مشوق‌هایی برای استفاده از حمل و نقل عمومی به جای خودروی شخصی، می‌تواند نقش مهمی در کاهش ترافیک و تصادفات داشته باشد.
بهبود زیرساخت‌های جاده‌ای و تجهیزات ایمنی: ارتقای کیفیت جاده‌ها، نصب علائم راهنمایی و رانندگی استاندارد و کافی، بهبود روشنایی جاده‌ها، و استفاده از فناوری‌های نوین در مدیریت ترافیک، از جمله اقداماتی هستند که می‌توانند به طور مستقیم در کاهش تصادفات مؤثر باشند. همچنین، تجهیز پلیس راهور به امکانات و تجهیزات کافی برای اعمال قانون و نظارت بر تخلفات ضروری است.
تقویت قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی:
بازنگری و سخت‌گیری بیشتر در صدور گواهینامه‌های رانندگی، تشدید مجازات‌های تخلفات رانندگی، و اجرای دقیق و بدون تبعیض قوانین، می‌تواند به افزایش بازدارندگی و کاهش تخلفات منجر شود.
ارتقای فرهنگ رانندگی:
آموزش و اطلاع‌رسانی عمومی در خصوص ایمنی رانندگی، خطرات سرعت غیرمجاز، استفاده از تلفن همراه در حین رانندگی، و سایر رفتارهای پرخطر، می‌تواند به افزایش آگاهی و مسئولیت‌پذیری رانندگان کمک کند. همچنین، ترویج فرهنگ احترام به قوانین و حقوق دیگران در جاده‌ها ضروری است.
بهبود کیفیت خودروها:
الزام خودروسازان به رعایت استانداردهای ایمنی بین‌المللی، ارتقای کیفیت قطعات و تجهیزات خودرو، و ارائه خدمات پس از فروش مناسب، می‌تواند نقش مهمی در کاهش آسیب‌های ناشی از تصادفات داشته باشد.
کاهش تلفات جاده‌ای در ایران نیازمند عزم جدی و همکاری همه‌جانبه دولت، نهادهای مسئول، خودروسازان، و مردم است. با اتخاذ رویکردی علمی و مبتنی بر شواهد، و با اجرای دقیق و پیگیرانه راهکارهای پیشنهادی، می‌توان امیدوار بود که در آینده‌ای نزدیک شاهد کاهش چشمگیر آمار تصادفات و تلفات جاده‌ای در کشور باشیم و از این حیث به استانداردهای جهانی نزدیک‌تر شویم. مقایسه با کشورهایی مانند ترکیه نشان می‌دهد که با تلاش و برنامه‌ریزی مناسب، می‌توان به نتایج قابل توجهی دست یافت و از این فاجعه ملی جلوگیری کرد.
